તાઈવાનના ડિફેન્સ ઝોનમાં ચીનની વધતી જતી દખલ

તાઈવાનના ઉપરાષ્ટ્રપતિ વિલિયમ લાઈ અમેરિકાના પ્રવાસે છે. ચીને આ અંગે ભારે નારાજગી વ્યક્ત કરી છે. ચીને તેમને મુશ્કેલી સર્જનાર ગણાવ્યા છે. જ્યારે, તાઈવાને ચીનની આ ધમકીઓનો જવાબ આપ્યો છે. વાઈસ પ્રેસિડેન્ટ લાઈએ કહ્યું છે કે તાઈવાન કોઈ પણ ધમકીથી ડરશે નહીં અને પીછેહઠ કરશે નહીં. ચીન હંમેશા તાઈવાનના નેતાઓના અમેરિકા જવા સામે વાંધો ઉઠાવતું રહ્યું છે.

હાલમાં ઉપરાષ્ટ્રપતિ લાઈના અમેરિકા પ્રવાસને અલગતાવાદી પગલું ગણાવ્યું છે. આ પ્રવાસ પર નારાજગી વ્યક્ત કરવા અને ચીનને ધમકી આપવાનું એક કારણ એ છે કે વિલિયમ લાઈને આવતા વર્ષે તાઈવાનમાં યોજાનારી રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં મુખ્ય દાવેદાર માનવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં ચીન નથી ઈચ્છતું કે તે અમેરિકા સાથે ગાઢ સંબંધ બને. ન્યૂયોર્કમાં પોતાના સમર્થકો સાથે વાતચીત દરમિયાન લાઈએ કહ્યું- જો તાઈવાન સુરક્ષિત છે તો આખી દુનિયા સુરક્ષિત છે.

ચીન વિલિયમ લાઈને નફરત કરે છે
ખરેખર, લાઈ પેરાગ્વેના પ્રવાસે જઈ રહ્યા છે. જ્યાં તેઓ રાષ્ટ્રપતિના શપથ ગ્રહણ સમારોહમાં હાજરી આપશે. પેરાગ્વે એ 12 દેશોમાંથી એક છે જેણે તાઈવાનને એક દેશ તરીકે માન્યતા આપી છે. ત્યાં જતાં લાઇ અમેરિકામાં રોકાયા હતા. લાઈ સતત પોતાને તાઈવાનની સ્વતંત્રતા માટે કામ કરતા નેતા તરીકે રજૂ કરે છે. આવી સ્થિતિમાં ચીન તેમને બિલકુલ પસંદ નથી કરતું.

લાઈની અમેરિકાની મુલાકાતને સામાન્ય ગણાવીને તાઈપે અને વોશિંગ્ટને ચીનને તાઈવાન વિરુદ્ધ કોઈ કાર્યવાહી ન કરવાની માંગ કરી છે. આમ છતાં તાઈવાનના અધિકારીઓને લાગે છે કે ચીન બદલો લેવા માટે મિલિટરી ડ્રિલ શરૂ કરશે. ગયા વર્ષે 2022માં તાઈવાનના રાષ્ટ્રપતિ સાઈ ઈંગ વેન અમેરિકા ગયા હતા. ત્યારબાદ ચીને તાઈવાનની આસપાસ એક સપ્તાહ સુધી મિલિટરી ડ્રિલ કરી હતી.

તાઈવાનના ડિફેન્સ ઝોનમાં ચીનની વધતી જતી દખલ
તાઈવાનનો એર ડિફેન્સ ઝોન તેના એરસ્પેસ કરતાં ઘણું મોટું છે અને ઘણી જગ્યાએ તે ચીનના હવાઈ સંરક્ષણ ક્ષેત્રને ઓવરલેપ કરે છે. આ સિવાય માત્ર એરસ્પેસ જ નહીં પરંતુ કેટલીક જગ્યાએ તેમાં મેનલેન્ડ પણ સામેલ છે. નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે તાઈવાનના ડિફેન્સ ઝોનમાં ચીનની વધતી જતી દખલ એ ટાપુ પર દબાણ જાળવી રાખવાની તેની ગ્રે ઝોન વ્યૂહરચનાનો એક ભાગ છે.

​​યુએસ-ચીન સંબંધોમાં તાઇવાન સૌથી મોટો ફ્લેશ પોઇન્ટ

·         અમેરિકાએ 1979માં ચીન સાથેના સંબંધો પુનઃસ્થાપિત કર્યા અને તાઈવાન સાથે રાજદ્વારી સંબંધો તોડી નાખ્યા. જો કે, ચીનના વાંધો છતાં અમેરિકાએ તાઈવાનને શસ્ત્રોની સપ્લાય ચાલુ રાખી હતી. અમેરિકાએ પણ દાયકાઓથી વન ચાઈના નીતિનું સમર્થન કર્યું છે, પરંતુ તાઈવાનના મુદ્દે અસ્પષ્ટ નીતિ અપનાવી છે.

·         રાષ્ટ્રપતિ જો બાઈડેન હાલમાં આ નીતિમાંથી બહાર જતા જોવા મળી રહ્યા છે. તેમણે અનેક પ્રસંગોએ કહ્યું છે કે જો ચીન તાઈવાન પર હુમલો કરશે તો અમેરિકા તેના બચાવમાં આવશે. બાઈડેને શસ્ત્રોનું વેચાણ ચાલુ રાખતા તાઇવાન સાથે યુએસ અધિકારીઓની તાલ-મેળમાં વધારો કર્યો.

·         આની અસર એ થઈ કે ચીને તાઈવાનના હવાઈ અને જળ વિસ્તારમાં પોતાની ઘૂસણખોરીને આક્રમક બનાવી દીધી છે. અમેરિકન વિશ્લેષકોના આધારે NYTમાં પ્રકાશિત અહેવાલ મુજબ, ચીનની સૈન્ય ક્ષમતા એટલી હદે વધી ગઈ છે કે તાઈવાનના સંરક્ષણમાં અમેરિકાની જીતની કોઈ ગેરંટી નથી. ચીન પાસે હવે વિશ્વની સૌથી મોટુ નૌકાદળ છે અને યુએસ ત્યાં મર્યાદિત સંખ્યામાં જહાજો મોકલી શકે છે.

·         જો ચીન તાઈવાન પર કબજો જમાવી લેશે તો તે પશ્ચિમ પ્રશાંત મહાસાગરમાં પોતાનું વર્ચસ્વ બતાવવાનું શરૂ કરશે. આનાથી ગુઆમ અને હવાઈ ટાપુઓ પરના યુએસ સૈન્ય મથકને પણ જોખમ થઈ શકે છે.