સ્કાયમેટ અનુસાર, દેશના ઉત્તરીય અને મધ્ય પ્રદેશોમાં ઓછો વરસાદ થવાની સંભાવના છે

નવી દિલ્હી: આ વર્ષે ચોમાસું સામાન્ય કરતાં ઓછું રહેવાની ધારણા છે. ખાનગી હવામાન એજન્સી સ્કાયમેટે સોમવારે ચોમાસાની આગાહી જાહેર કરી છે. તેનાથી દેશમાં ખાદ્યાન્ન ઉત્પાદન અંગે ચિંતામાં વધારો થઈ શકે છે. જો ઉત્પાદન ઘટશે તો મોંઘવારી પણ વધી શકે છે. અગાઉ જાન્યુઆરીમાં સ્કાયમેટે સામાન્યથી ઓછા ચોમાસાની આગાહી કરી હતી અને હવે તેણે ફરી એ જ આગાહી કરી છે.

સ્કાયમેટે જણાવ્યું કે લોન્ગ પીરિયડ એવરેજ (લાંબા ગાળાની સરેરાશ) એટલે કે LPAનો 94% વરસાદ પડી શકે છે. જો ચોમાસાનો વરસાદ લોન્ગ પીરિયડ એવરેજના 96%-104% હોય, તો તેને સામાન્ય વરસાદ કહેવામાં આવે છે. તેવી જ રીતે, જો વરસાદ લોન્ગ પીરિયડ એવરેજના 104% થી 110% ની વચ્ચે હોય તો તેને સામાન્યથી વધુ, અને જો 110% કરતા વધી જાય ત્યારે તેને અતિશય અથવા વધુ વરસાદ કહેવામાં આવે છે. તેવી જ રીતે, જો વરસાદ 90-96 ની વચ્ચે હોય તો તે સામાન્ય કરતાં ઓછો હોવાનું કહેવાય છે.

આ વર્ષ માટે સ્કાયમેટની આગાહી

·         ઍક્સેસ વરસાદની 0% શક્યતા.

·         સામાન્ય કરતાં વધુ વરસાદની 15% શક્યતા.

·         સામાન્ય વરસાદની 25% શક્યતા.

·         સામાન્ય કરતાં ઓછા વરસાદની 40% શક્યતા.

·         દુષ્કાળની 20% શક્યતા.

ઉત્તર અને મધ્ય પ્રદેશમાં ઓછા વરસાદની સંભાવના
સ્કાયમેટ અનુસાર, દેશના ઉત્તરીય અને મધ્ય પ્રદેશોમાં ઓછો વરસાદ થવાની સંભાવના છે. મધ્ય પ્રદેશ ગુજરાત, મધ્યપ્રદેશ અને મહારાષ્ટ્રમાં જુલાઈ અને ઓગસ્ટ મહિનામાં ઓછો વરસાદ થઈ શકે છે. ઉત્તર ભારતના પંજાબ, હરિયાણા, રાજસ્થાન અને ઉત્તર પ્રદેશમાં સિઝનના બીજા ભાગમાં સામાન્ય કરતાં ઓછો વરસાદ પડી શકે છે. જો કે ભારતીય હવામાન વિભાગ એટલે કે IMDએ હજુ સુધી વરસાદની આગાહી જાહેર કરી નથી.

અલ નીનોને કારણે ઓછો વરસાદ થવાની સંભાવના છે
સ્કાયમેટના મેનેજિંગ ડિરેક્ટર જતિન સિંહે જણાવ્યું હતું કે, “ટ્રીપલ-ડીપ-લા નીનાને કારણે દક્ષિણ પશ્ચિમ ચોમાસામાં છેલ્લા સતત 4 વખતથી સામાન્ય અથવા સામાન્ય કરતાં વધુ વરસાદ થયો છે. હવે, લા નીના સમાપ્ત થઈ ગયું છે. ચોમાસા દરમિયાન અલ નિનો વધવાની શક્યતા વધુ છે, જેના કારણે વરસાદ ઓછો પડવાની શક્યતા છે.

'લા નીના' અને 'અલ નિનો' શું છે?
લા નીના એટલે સ્પેનિશમાં નાની છોકરી થાય છે. આમાં દરિયાનું પાણી ઝડપથી ઠંડુ થાય છે. લા નીના વિશ્વભરના હવામાનને અસર કરે છે. હવામાનશાસ્ત્રીઓના મતે તેના કારણે આકાશમાં વાદળો ઘેરાય છે અને વરસાદ પડે છે. ભારતમાં વધુ કે ઓછો વરસાદ ઠંડી અને ગરમી ફક્ત લા નીના પર નિર્ભર છે. ભારતમાં ‘લા નીના’ના કારણે વધુ ઠંડી અને વરસાદની શક્યતા છે.

અલ નીનો એ આબોહવાની પેટર્ન છે. લા નીનાની જેમ તે વિશ્વભરના હવામાનને પણ અસર કરે છે. આમાં, દરિયાનું તાપમાન 3 થી 4 ડિગ્રી વધે છે. તેની અસર 10 વર્ષમાં બે વાર જોવા મળે છે. આ અસરને કારણે વધુ વરસાદવાળા વિસ્તારમાં ઓછો અને ઓછા વરસાદવાળા વિસ્તારમાં વધુ વરસાદ પડે છે. ભારતમાં "અલ નીનો" ના કારણે ચોમાસું ઘણીવાર નબળું રહે છે. જેના કારણે દુષ્કાળની સ્થિતિ સર્જાઈ છે.

ખાદ્ય ઉત્પાદનને નુકસાન થઈ શકે છે
ખેડૂતો સામાન્ય રીતે 1 જૂનથી ઉનાળુ પાકની વાવણી શરૂ કરે છે. આ તે સમય છે જ્યારે ચોમાસાનો વરસાદ સામાન્ય રીતે ભારતમાં પહોંચે છે. ઓગસ્ટની શરૂઆત સુધી વાવણી ચાલુ રહે છે. સામાન્ય કરતાં ઓછા ચોમાસાને કારણે દેશમાં ખાદ્યપદાર્થોના ઉત્પાદનને અસર થઈ શકે છે. માર્ચમાં કમોસમી વરસાદને કારણે રવિ પાકના ઉત્પાદનને પણ અસર થવાની ધારણા છે.

અર્થતંત્ર માટે સારો વરસાદ જરૂરી છે?

·         દેશના વાર્ષિક વરસાદના 70% દક્ષિણ પશ્ચિમ ચોમાસામાં પડે છે. અત્યારે પણ આપણા દેશમાં 70 થી 80% ખેડૂતો સિંચાઈ માટે વરસાદના પાણી પર નિર્ભર છે. આવી સ્થિતિમાં, તેમનું ઉત્પાદન સંપૂર્ણ રીતે સારું કે નબળું ​ચોમાસા પર નિર્ભર કરે છે. ચોમાસું નબળું હોય ત્યારે મોંઘવારી પણ વધે છે.

·         ભારતીય અર્થતંત્રમાં કૃષિ ક્ષેત્રનો હિસ્સો 20%ની નજીક છે. તે જ સમયે, કૃષિ ક્ષેત્ર આપણા દેશની અડધી વસ્તીને રોજગાર આપે છે. સારા વરસાદનો અર્થ એ છે કે તહેવારોની સિઝન પહેલા અડધી વસ્તીની આવક સારી થઈ શકે છે. જેના કારણે તેમની ખર્ચ કરવાની ક્ષમતા પણ વધે છે.