ગતવર્ષની સરખામણીએ ભારતમાં વાયુ પ્રદૂષણ 20 ટકા ઘટ્યું, રિપોર્ટમાં આ સુધારાનું કારણ આર્થિક મંદીને ગણાવવામાં આવી
નવી દિલ્હીઃ વિશ્વભરમાં
વાયુ પ્રદૂષણના સૌથી ખરાબ સ્તર વાળા શહેરોના વાર્ષિક લિસ્ટમાં ભારતના શહેરો એક વખત
ફરી ટોપ પર છે. યુપીનું ગાજિયાબાદ આ લિસ્ટમાં પ્રથમ નંબરે છે. ટોપ-10માંથી 6 અને ટોપ-30માં કુલ 21 શહેરો પણ ભારતના છે. વર્લ્ડ એર
ક્વોલિટી રિપોર્ટ-2019નો આ ડેટા આઈક્યુઆઈઆર એ તૈયાર કર્યો છે. દર વર્ષે આ રિપોર્ટ
તૈયાર થાય છે. 2018ના રિપોર્ટમાં ટોપ-30 પ્રદૂષિત
શહેરોમાં ભારતના 22 શહેરો સામેલ હતા.
નવા રિપોર્ટના જણાવ્યા મુજબ યુપીના ગાજિયાબાદમાં 2019માં સરેરાશ પીએમ2.5( (μg/m³)- 110.2 હતુ, જે વિશ્વભરમાં સૌથી ખરાબ હતું. પછીના ક્રમે ચીન અને
પાકિસ્તાનના શહેરો છે, જેમજેમ લિસ્ટ આગળ વધતું જાય છે, ભારતના શહેરોની સંખ્યા પણ તેમા વધતી જાય છે. ટોપ-50 સુધી ભારતના 26 શહેર આ
લિસ્ટમાં આવે છે. આ લિસ્ટના ટોપ-50માં તમામ એશિયાઈ દેશોના શહેરો
છે. આ બધાનું વાર્ષિક પીએમ2.5 (μg/m³)- 60થી વધુ રહ્યું છે.
શહેર |
PM 2.5 (μg/m³) 2019 |
PM 2.5 (μg/m³) 2018 |
ગાજિયાબાદ, ભારત |
110.2 |
135.2 |
હોતન, ચીન |
110.1 |
116 |
ગુજરનવાલા, પાકિસ્તાન |
105.3 |
- |
ફૈસલાબાદ, પાકિસ્તાન |
104.6 |
130.4 |
દિલ્હી, ભારત |
98.6 |
113.5 |
નોઈડા, ભારત |
97.7 |
123.6 |
ગુડગાંવ, ભારત |
93.1 |
135.8 |
રાવલપિંડી, પાકિસ્તાન |
92.2 |
- |
ગ્રેટર નોઈડા, ભારત |
91.3 |
- |
બંધવારી, ભારત |
90.5 |
- |
લખનઉ, ભારત |
90.3 |
115.7 |
લાહોર, પાકિસ્તાન |
89.5 |
114.9 |
બુલંદશહેર, ભારત |
89.4 |
- |
મુજફ્ફરનગર, ભારત |
89.1 |
- |
બાગપાત, ભારત |
88.6 |
- |
કાશગર, ચીન |
87.1 |
95.8 |
જિંદ, ભારત |
85.4 |
91.6 |
ફરિદાબાદ, ભારત |
85 |
129.1 |
કોરૌત, ભારત |
85 |
- |
ભિવંડી |
83.4 |
125.4 |
ઢાંકા, બાંગ્લાદેશ |
83.3 |
97.1 |
પટના, ભારત |
82.1 |
- |
પલવલ, ભારત |
82.1 |
- |
દક્ષિણ તાંગરેન, ઈન્ડોનેશિયા |
81.3 |
- |
મજફ્ફરપુર, ભારત |
81.2 |
110.3 |
હિસાર, ભારત |
81 |
- |
મુરીદકે, પાકિસ્તાન |
80.6 |
- |
કુતૈલ, ભારત |
80.4 |
- |
જોધપુર, ભારત |
77.2 |
113.6 |
મુરાદાબાદ, ભારત |
76.5 |
104.9 |
સૌથી વધુ પ્રદૂષિત દેશોમાં ભારતનું સ્થાન 5મું
ટોપ-10 સૌથી વધુ પ્રદૂષિત દેશોમાં
તમામ દેશો એશિયાના છે. ભારતનું સ્થાન તેમાં 5મું છે. ગત વર્ષે ભારતનું
સ્તાન ત્રીજું હતું. 2019માં ભારતનું પીએમ2.5 (μg/m³)- 58.08 રહ્યં, જે 2018થી 14.46 પોઈન્ટ ઓછું છે. રિપોર્ટમાં આ સુધારાનું કારણ આર્થિક મંદીને
ગણાવવામાં આવી છે. આ લિસ્ટમાં બાંગ્લાદેશ પ્રથમ નંબરે અને પાકિસ્તાન બીજા નંબરે
છે. દક્ષિણ એશિયાના દેશ, દક્ષિણ પૂર્વી એશિયાના દેશ અને પશ્ચિમ એશિયાના દેશોની સ્થિત
ખૂબ જ ખરાબ છે. વિશ્વભરમાં આ ભાગના વાયુ પ્રદૂષણના સ્તરને સૌથી ચિંતાજનક ગણવામાં
આવ્યું છે.
દેશ |
PM 2.5 (μg/m³) 2019 |
PM 2.5 (μg/m³) 2018 |
બાંગ્લાદેશ |
83.3 |
97.1 |
પાકિસ્તાન |
65.8 |
74.2 |
મંગોલિયા |
62 |
58.5 |
અફધાનિસ્તાન |
58.8 |
61.8 |
ભારત |
58.08 |
72.54 |
ઈન્ડોનેશિયા |
51.71 |
42.01 |
બહરીન |
46.80 |
59.80 |
નેપાળ |
44.46 |
54.15 |
ઉઝ્બેકિસ્તાન |
41.20 |
34.30 |
ઈરાક |
39.60 |
- |
કયા આધાર પર તૈયાર થાય છે રિપોર્ટ ?
ગ્લોબલ એર ક્વોલિટી ઈન્ફોર્મેશન કંપની આઈક્યુઆઈઆરના
રિસર્ચરોએ ગ્રાઉન્ડ મોનિટરિંગ સ્ટેશન દ્વારા મળેલા પીએમ2.5 (μg/m³)ના ડેટાના આધારે આ રિપોર્ટ તૈયાર કર્યો છે. પીએમ 2.5 PM (μg/m³) વાયુમાં ધુળના ખૂબ જ ઓછા કણ હોય છે, જેને માઈક્રોસ્કોપની મદદથી જોઈ શકાય છે. શ્વાસ લેવા દરમિયાન
કણો સરળતાથી ફેફસા સુધી પહોંચી જાય છે, જે ખૂબ જ
નુકસાનકારક હોય છે. તે આગળ જતા હાર્ટ અને ફેફસા સાથે જોડાયેલી બીમારીનું કારણ બને
છે. જો કોઈ શહેરની PM 2.5 (μg/m³)-
12થી ઓછી છે તો તેને સારી
માનવામાં આવે છે.
પીએમ2.5 (μg/m³) |
એક્યુઆઈ લેવલ |
સ્વાસ્થ્ય માટે કેવું ? |
0-12 |
0-50 |
સારુ |
12.1-35.4 |
51-100 |
સંતોષજનક |
35.5-55.4 |
101-150 |
સામાન્ય |
55.5-150.4 |
151-200 |
ખરાબ |
150.5-250.4 |
201-300 |
ખૂબ ખરાબ |
250.5+ |
301+ |
ગંભીર |
વાયુ પ્રદૂષણના કારણે દર વર્ષે 15 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના 6 લાખ બાળકોના
મોત
વિશ્વ સ્વાસ્થ્ય સંગઠનના 2018ના એક
રિપોર્ટ મુજબ, વિશ્વમાં દર વર્ષે 15 વર્ષથી ઓછી
ઉંમરના 6 લાખ બાળકોના મોત માત્ર પ્રદૂષણથી થતી બીમારીઓના કારણે થાય
છે. વર્લ્ડ બેન્કના 2016ના એક રિપોર્ટ મુજબ, વાયુ
પ્રદૂષણના કારણે થનાર બાળકોના મોતથી દર વર્ષે વિશ્વમાં 5 ટ્રિલિયન ડોલરનું નુકસાન થાય છે.